Afgelopen week heb ik het boek 'Goed Volk' gelezen van Teun van de Keuken over zijn jeugd. Het is een roman en daarmee vrijgepleit van elke gelijkenis met de werkelijkheid. Het is daarom niet minder de werkelijkheid van de jeugd van Teun van de Keuken. Het geeft een kijkje in het huishouden van de bekende en alom geprezen documentairemaker Johan van de Keuken.
"Dit vlot geschreven boek van Teun is nadrukkelijk geen
afrekening met zijn jeugd of met zijn ouders..."
Het linkse, artistieke milieu dat wordt geschetst is herkenbaar en zo vol tegenstrijdigheden. Het linkse gedachtegoed van de jaren '60 en '70 zit zo vol paternalisme. Het stellen van de norm van het 'goede' leven is de eigen norm die geldig is en waar een ieder naar toe gebracht moet worden. 'De Arbeider' moest cultureel, qua smaak en omgangsregels opgewerkt worden naar de goede smaak van de elite. Dat was socialisme en niet anders. Daar waar andere culturen aanbeden werden, werd de cultuur van de andere klassen in onze eigen samenleving als minderwaardig beschouwd. Heel bijzonder!
Dit vlot geschreven boek van Teun is nadrukkelijk geen afrekening met zijn jeugd of met zijn ouders, maar is een schets van een milieu eind jaren zeventig. Zeker het lezen waard omdat het de tijdsgeest zo goed weergeeft.
De Erfenis
Gisteren zag ik in de bioscoop de documentaire 'De Erfenis' over het leven van Daan van der Elsken. Hij is zoon van een bekende en beroemde fotograaf en filmer Ed van der Elsken. Van hem is tot mei 2017 een overzichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum in Amsterdam te zien.
Ik heb een prachtige documentaire gezien waarvan ik, de volgende ochtend, nog aan het bijkomen ben. Indringend en aangrijpend zijn de woorden die bij me opkomen. De film is gemaakt door Joris Postema, een goede vriend van Daan. Dat is voelbaar, want het is zo liefdevol wat we zien. Het is niet alleen een documentaire over de Daan van der Elsken, maar ook over de totstandkoming van de documentaire, de jeugd van Daan en over zijn worsteling met zijn depressies.
Als je iets over vriendschap wil leren kijk dan naar deze film en de wijze waarop Joris tracht Daan te bewegen. Ondanks de depressie de activiteiten te ondernemen, niet te blijven hangen in een alles doodslaande en onhaalbare perfectie. Zo liefdevol!
De zoektocht van Daan naar wie hij is geworden onder het geweld van de alles overheersende vader is het eigenlijke thema van de film. Een zoektocht die hem langs doet gaan bij familieleden van zijn vader en moeder. Deze zoektocht leert hem wat hij al wist, maar waar hij nu als volwassen man anders naar kan kijken. De vele foto’s, maar bovenal filmbeelden van Daan uit zijn jeugd maken hem duidelijk dat de beelden in het hoofd vaak niet overeenstemmen met de beelden uit de films. Prachtig gemaakt!
"Het is voor elk kind een zoektocht om te ontdekken
'wie ben ik nu eigenlijk?'"
De thema’s van de hierboven beschreven documenten, raken elkaar en zijn meer dan een toevallige gelijkenis. Zij maken beiden deel uit of zijn de resultante van een zoektocht van kinderen van bekende en veelgeprezen kunstenaars die ook hun vaders waren. In die volgorde! Een zoektocht naar identiteit en daarom zo ingewikkeld omdat het leven en het gezin gedomineerd werd door de ego’s van de vaders die hun leven in dienst stelden van de Kunst. Het is voor elk kind een zoektocht om te ontdekken 'wie ben ik nu eigenlijk?', maar voor een kind dat onder het ego van een 'grote kunstenaar' moet opgroeien is die zoektocht enorm complex.
Ik heb weer iets om op te kauwen!